Пасля візіту ў горад на Бугу, у мяне склалася ўражанне, што Брэст самы "польскі" у плане архітэктуры горад Заходняй Беларусі, бо, як аказалася, увесь цяперашні так званы гістарычны цэнтр Брэста на адсодкаў 50 забудаваны міжваеннымі будынкамі 1920-х, 1930-х гадоў.
Міжваенныя збудаванні станцыі "Брэст-Цэнтральны"
Насамрэч, я заўважыў толькі адзін польскі будынак на станцыі. Гэта, калі верыць пазнакам на мапе гугла, сучаснае адзялене сувязі №4. На фотаздымку - жоўты будынак у цэнтры (аднапавярховы будынак справа падобны на міжваенны але пабудаваны, хутчэй за ўсё, зусім нядаўна).
На нямецкім аэрафотаздымку 1940-х гэта месца выглядае так (будынак адзялення пазначаны двойкай).
На мапах гугла так.
Будынак адзялення сувязі (справа) на старым фотаздымку з польскага нацыянальнага лічбавага архіву.
Сучасны выгляд будынка з перона на маскоўскім баку.
Сам брэсцкі вакзал - будынак з цяжкім лёсам: пабудаваны у 1886 годзе, падчас Першай Сусветнай вайны быў разбураны. За польскім часам вакзал адноўлены і перабудаваны ў польскім нацыянальным архітэктурным стылі, пасля вайны перабудаваны ў савецкім стылі з элементамі сталінскага ампіру.
Урадавыя калоніі Брэста
Калонія Нарутовіча - самы вялікі і адносна добра захаваўшыся комплекс пабудоў 1920-х гадоў. Вось ён на нямецкім аэрафотаздымку 1940-х.
Тое, што засталося з тых часоў, можна пабачыць на сучаснай мапе гугла.
У першым будынку калоніі з боку вуліцы Леніна (у міжваенны час вуліца імя Люблінскай Вуніі) зараз знаходзіцца музей горада Брэста (д.3, вул.Леванеўскага).
Будынак 1928 году.
Дом пабудаваны паводле праекта архітэктара Юліяна Лісецкага (Juljan Lisiecki (1881-1944)) як дом на две сям'і.
Фасад.
Від з двара.
Насупраць музея стаіць драўляны жылы дом.
У наступным доме па няцотным баку вуліцы (д.5, вул. Леванеўскага) зараз знаходзіцца аддзел брэстскай міліцыі. Перад уваходам цікавы рарытэт - Масквіч-407 у міліцэйскай расфарбоўцы.
Фасад губляецца сярод дрэваў.
Від з двара.
Аўтарам пабудовы быў архітэктар Юліян Лісецкі.
Наступны дом (д.7, вул. Леванеўскага) - гэта былы клуб, а цяпер будынак футбольнага клуба "Дынама-Брэст".
Пабудаваны ў 1923 годзе паводле праекта архітэктара Юліяна Лісецкага.
Так будынак выглядаў на фотаздымку 1925 года.
Будынак клуба ўтварае сваеасаблівую вось сіметрыі былой ўрадавай калоніі. Адразу за ім ідзе дом (д.9, вул. Леванеўскага), пабудаваны паводле такога ж праекту, што і д. 5 з адзелам міліцыі.
Дом 11 па вуліцы Леванеўскага аналагічны, таму дзе месціцца музей Брэста.
Затым па двух баках вуліцы адзін насупраць аднаго стаяць два аднолькавыя будынкі. Дом №13 па вул. Леванеўскага.
І дом №12 па вуліцы Леванеўскага.
Абодва пабудаваны паводле праекта Лісецкага як дамы на 2 сям’і.
У 1925 годзе калонія завяршалася на гэтым месцы. Фота 1925 года з відам на дамы №13, №12, №11, №9 і клуб (перакрыжаванне сучасных вул. Леванеўскага і вул. Крупскай).
Ушыр калонія цягнулся да сучаснай вул. Энгельса (тая частка калоніі да нашага часу амаль не захавалася). Фота 1925 году з відам уздоўж сучаснай вуліцы Крупскай.
Пазней на працягу сучаснай вуліцы Леванеўскага і на перпендыкулярнай ёй вуліцы Чапаева, былі пабудаваны яшчэ некалькі тыповых домікаў, але ўжо з дрэва. Дом №20 па Леванеўскага.
Дом № 22 па вул. Леванеўскага.
Дом № 6 па вул. Чапаева.
Калонія "Схроніско"
Калонія на нямецкім аэрафотаздымку 1940-х.
Калонія на мапе гугла.
Да нашага часу захаваліся, прынамсі, два шматкватэрныя дамы, што знаходзяцца ў левай часцы калоніі. На малюнках архітэктара Лісецкага гэтая частка калоніі выглядала так.
Два аднолькавыя дамы "каменічкі" на 4-ы сям’і кожны.
Да нашага часу яны дайшлі у трохі змененым выглядзе. Правы дом з малюнка (той што на паўднёвым захадзе калоніі) выглядае так.
Таблічка на сцяне кажа, што пабудаваны ён у 1920 годзе.
Від з тыльнай часткі. Бачна што захавалася арыгінальная структура вокнаў, але зменены дах будынка (на ім зрабілі две дадатковыя кватэры).
Суседні будынак змяніўся больш значна. У ходзе рэканструкцыі яму надбудавалі трэці паверх.
А таксама зрабілі ў тыльнай часцы ўсе вокны аднолькавага памеру. Але, тым не менш, калі прыглядзецца то лёгка можна заўважыць, што гэта усё тая ж "камянічка" Лісецкага (нават два балкончыкі засталіся на месцы).
Іншыя пабудовы калоніі "Схроніско", калі гэта канешне арыгінальныя дамы, былі схаваны за сцяной дрэваў і хмызоў і добра зафатаграфаваць іх не было ніякай магчымасці.
Калонія "Тартак"
Самая малазахаваўшаяся ўрадавая калонія Брэста. З арыгінальных пабудоў 1925 года засталіся, прынамсі, толькі дзве (у канцы вул.Вароўскага), але іх я на жаль не сфатаграфаваў.
Калонія на здымку люфтваффэ.
І на гуглмэпс.
З пазнейшых пабудоў, якія з’явіліся ля калоніі пасля 1925 года добра захаваліся некалькі будынкаў. Па-першае, гэта дом № 39 па вуліцы Леніна, дзе цяпер знаходзіцца музей вызваленных мастацкіх каштоўнасцяў.
Від збоку.
Від са двара.
Па-другое, недалёка ад першага будынка, у двары паліклінікі МУС, знаходзіцца іншы міжваенны домік у закапанскім стылі.
Тут знаходзіцца музей брэсцкай міліцыі. Перад музеям помнік міліцыянерам, што загінулі пры выкананні абавязкаў. Дом збоку.
Па-трэцяе, па вуліцы Камуністычнай захаваўся дом № 24, пабудаваны паводле падобнага праекту, як і дом з музеям выратаваных каштоўнасцяў.
Дом 1929 году.
Цяпер тут банк.
Цудоўныя будынкі ў так званым нацыянальным/нарадовым стылі (styl narodowy), які я яшчэ памылкова называю закапанскім.
